این مواد شامل فیلم‌های آموزشی، سینمایی، خبری، مستند، و نقاشی متحرک می‌شود؛ همچنین مواد و مقولاتی که به نوعی با فیلم و سینما در ارتباط هستند، مانند پوستر، عکس‌های صحنه، آنونس (نمونه فیلم)، و اسناد و مدارک سینمایی را دربرمی‌گیرد.
فیلمخانه‌ها، از جمله فیلمخانه ملی ایران، معمولا تشکیلاتی غیرانتفاعی هستند و مانند موزه‌ها از منابع مالی دولتی استفاده می‌کنند.
تاریخچه:
در سال‌های پایانی دهه 1330، در دورانی که از آن به‌عنوان دوران تجدید حیات سینمایی ایران، یاد می‌شود، لزوم برپایی تشکیلاتی به منظور حفظ و نگهداری، سامان‌دهی، آماده‌سازی، و عرضه و نمایش آثار سینمایی، در مطبوعات مطرح شد. در پی آن مجمعی به‌نام "کانون فیلم" در 1338 تشکیل شد که بعدها تحت‌عنوان "آرشیو فیلم ایران" و در 1352 به‌نام "فیلمخانه ملی ایران" خوانده شد. پس از یک وقفه طولانی به‌سبب تلاطمات سیاسی کشور، از 1363 با تدوین برنامه‌های عملی و بهره‌گیری از تجربیات فیلمخانه‌های معتبر جهانی، فیلمخانه ملی ایران جان تازه‌ای یافت و فیلمخانه ملی به‌عنوان یک مرکز اطلاع‌رسانی، با هدف نشر و عرضه دانش و فرهنگ سینمایی، جایگاه خود را در کشور بازیافت.
وظایف فیلمخانه ملی ایران:
فیلمخانه ملی ایران وظایف زیر را برعهده دارد:
1. تهیه و گردآوری مواد فیلمخانه‌ای (در محدوده تعریف فوق): فیلمخانه ملی ایران بخش عمده آثار سینمایی خود را از طریق "رایت فرهنگی" (= واسپاری یک نسخه از فیلم به دولت که دولت فقط یک‌بار اجازه پخش آن را دارد آن هم بدون گرفتن هیچ‌گونه وجهی) تأمین می‌کند. همچنین در مواردی صاحبان فیلم، نسخه‌ای از آن را به فیلمخانه هدیه می‌کنند، و یا اجازه می‌دهند فیلمخانه با هزینه خود نسخه‌ای از آن نسخه تهیه کند. اهدا توسط تهیه‌کنندگان نیز از دیگر منابع تأمین مواد فیلمخانه‌ای است (تهیه‌کننده و صاحب فیلم در اغلب کشورها یکی است، اما در معدودی از کشورها از جمله ایران ممکن است دو نفر باشند) (:1 28-29)؛
2. حفظ و نگهداری مواد فیلمخانه‌ای. فرایند حفظ و نگهداری مواد، مهم‌ترین، پیچیده‌ترین، و حساس‌ترین وظیفه فیلمخانه ملی ایران است. حفظ و نگهداری فیلم، فرایندی تخصصی و پر هزینه است که تنها با شرکت کارشناسان مجرب و در شرایط مطلوب می‌تواند به نتایج مثبت منتهی شود. عواملی از قبیل گرما، گردوغبار، تغییرات شیمیایی، فرسودگی، و سانسور می‌توانند کیفیت فیلم‌ها را ــ که از کاغذ آسیب‌پذیرترند ــ تا حد غیرقابل استفاده شدن بکاهند؛
3. مرمت و احیا. این فرایند مواردی از قبیل پاک کردن، جلا دادن، مرمت برش‌ها و منافذ فیلم‌ها را دربرمی‌گیرد. این کار برای تهیه یک نسخه آرشیوی حتی‌الامکان برابر با اصل صورت می‌گیرد؛
4. سازماندهی. فیلم، به اقتضای ساختمان و ترکیب شیمیایی‌اش، در قیاس با کتاب به‌مراتب آسیب‌پذیرتر است و به همین دلیل تهیه و تنظیم انواع فهرست‌ها، نمایه‌ها، و مستندسازی‌های جامع و دقیق به‌منظور کاهش هر چه بیشتر نیاز به تماس فیزیکی با مواد فیلمخانه‌ای اهمیت بسیار دارد. ترتیبات سازماندهی به این قرار است: فیلم‌ها پس از دریافت، ابتدا با دستگاهی موسوم به موویل بازبینی می‌شوند. این کار برای استخراج اطلاعات به‌منظور تهیه شناسنامه برای فیلم است. داده‌هایی که بدین ترتیب استخراج می‌شود شامل اسامی پدیدآورندگان، اعم از کارگردان، تهیه‌کننده، فیلمنامه‌نویس، بازیگران، و موارد متعدد دیگر است. مشخصات بر روی برگه‌های خاصی به‌نام "برگه بازبینی" منتقل و نوشته می‌شود.پس از بازبینی و ثبت، کار فهرستنویسی و رده‌بندی مواد آغاز می‌شود. فهرستنویسی مواد فیلمخانه‌ای با فهرستنویسی مواد چاپی تفاوت بنیادی ندارد و شامل فهرستنویسی توصیفی و تحلیلی است. رده‌بندی مواد فیلمخانه‌ای در فیلمخانه ملی ایران با بهره‌گیری از طرحی که برای مواد غیرکتابی تهیه و به‌نام مبتکر آن "امی روسو" خوانده می‌شود، انجام می‌گیرد. کار سازماندهی در فیلمخانه ملی ایران از سال 1363 آغاز شده است؛
5. اشاعه. نخستین و اساسی‌ترین رسالت فیلمخانه، ارائه و شناساندن تاریخ سینما به شیوه‌ای علمی و سازمان یافته است. ضوابط و مقررات پذیرش عضو، برنامه‌ریزی پیرامون شیوه عرضه و نمایش فیلم‌ها به امکانات عملی و اجرایی فیلمخانه‌ها و قوانین و مقررات داخلی آنها بستگی دارد و تابع سیاست و خط‌مشی سازمان مادر است. فیلمخانه ملی ایران انتشارات متعددی دارد. برخی عناوین مهم آن: فیلمشناخت ایران؛ فیلم‌شناسی سینمای ایران، 1351-1347 (تهران: 1378)، کتابشناسی سینما، 1367 (تهران: 1373)، و کتابشناسی نقد فیلم‌های ایرانی، 1358-1366 (تهران: 1368) هستند (:1 86-87).
مأخذ:
1 جهانفرد، نعمت‌الله. "نقش فیلمخانه ملی ایران به‌عنوان یک مرکز اطلاع‌رسانی". پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی، .1372
منبع مورد استفاده برای این مدخل
